Από την αρχαιότητα ακόμη ο άνθρωπος στο φυτικό βασίλειο ζήτησε την ανακούφιση των πόνων του ή την θεραπεία του. Έτσι εδώ και χιλιάδες χρόνια, ποικιλίες βοτάνων έχουν χρησιμοποιηθεί από τους ανθρώπους για θεραπευτικούς λόγους. Οι κλασσικοί Έλληνες συγγραφείς και γιατροί της αρχαιότητας, όπως ο Ιπποκράτης, ο Αριστοτέλης,
ο Διοσκουρίδης, ο Γαληνός έγραψαν διάφορα συγγράμματα για τις θεραπευτικές ιδιότητες και τον τρόπο χρήσης των φυτών, βασισμένοι στις λαϊκές παραδόσεις του καιρού τους.
Στα χρόνια του Μεσαίωνα και της Τουρκοκρατίας η χρήση των βοτάνων ήταν πολύ διαδεδομένη στη χώρα μας, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη (λαϊκοί γιατροί με το όνομα Κομπογιαννίτες ή Βικογιατροί).
Από τις αρχές του αιώνα μας, άρχισε να εγκαταλείπεται η βοτανοθεραπεία και τα φυτά αντικαταστάθηκαν από διάφορα χημικά παρασκευάσματα. Στον αιώνα μας, από το 1940 και έπειτα φούντωσε πλέον η παραγωγή φαρμάκων με συνθετικές πρώτες ύλες. Όσο γιγαντώνονταν όμως οι χημικές βιομηχανίες τόσο φούντωνε και η πολυφαρμακία. Τα φάρμακα από εκατοντάδες έγιναν χιλιάδες.
Έτσι η ανάγκη επιστροφής στη φύση, έγινε σιγά-σιγά μεγαλύτερη και στον καιρό μας πλέον έχει πολλούς οπαδούς σ’ όλη τη γη. Τα βότανα, που εδώ και 30-40 χρόνια είχαν εξαφανιστεί από την αγορά και την κουζίνα μας, ξαναπαίρνουν σιγά-σιγά τη θέση που τους ανήκε.
Στην Ελλάδα φυτρώνουν περισσότερα από 4.000 βότανα. Όμως το ζήτημα της εκμετάλλευσης των φαρμακευτικών βοτάνων βρίσκεται στη χώρα μας ακόμα σε όχι προχωρημένο στάδιο. Τα περισσότερα βότανα περιέχουν ουσίες που επιδρούν σ’ όλο τον ανθρώπινο οργανισμό. Δε δρούν όμως τα βότανα αμέσως, όπως κάνουν τα φάρμακα. Ελάχιστα βότανα έχουν αποτελέσματα από την πρώτη φορά που θα τα πάρουμε, ενώ σχεδόν όλα έχουν αποτελέσματα μόνον όταν τα παίρνουμε καθημερινά και για αρκετές βδομάδες. Όσο αργά όμως κι αν δρούν τα βότανα, η δράση τους είναι λιγότερο βίαιη από τα φάρμακα και έχει μονιμότερα αποτελέσματα. Άλλωστε το σπουδαιότερο που προσφέρουν τα βότανα, είναι ότι βοηθούν το σώμα μας να θεραπευθεί μόνο του.
ΠΕΡΙΣΥΛΛΟΓΗ – ΑΠΟΞΗΡΑΝΣΗ – ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
Η περισυλλογή των φαρμακευτικών φυτών, δεν γίνεται μια συγκεκριμένη εποχή. Αυτό εξαρτάται από τα μέρη του φυτού που θέλουμε να συλλέξουμε, την περιοχή που φυτρώνει και τη φύση του φυτού.
Αμέσως μετά το μάζεμα τα φυτά πρέπει να εκτίθενται σε χώρο που αερίζεται καλά, κάτω από σκιά, να μην έχει υγρασία, να είναι ζεστός και να τα βοηθάμε στο ξέραμα γυρίζοντας σε διάφορες πλευρές τα φύλλα ή τα άνθη.
Αφέψημα
Βάζουμε το θεραπευτικό μέρος του φυτού (ρίζες, φλούδες, κοτσάνια, σπόροι) σε νερό και τ’ αφήνουμε να βράσουν σε σιγανή φωτιά. Στραγγίζουμε ύστερα το υγρό και το χρησιμοποιούμε ανάλογα με την περίπτωση.
Εκχύλισμα
Γίνεται όταν βράσουμε το υγρό που περιέχει τα φυτά τόσο πολύ ώστε να εξατμιστεί ένα μέρος του.
Ψυχρό έμβρεγμα
Παίρνουμε το φυτό και το ρίχνουμε μέσα σε κρύο νερό, για αρκετό χρόνο ώστε να διαλυθούν τα συστατικά του.
Στραγγίζουμε ύστερα το ζουμί και το χρησιμοποιούμε.
Θερμό έμβρεγμα
Είναι το ίδιο με το ψυχρό αλλά γίνεται με χλιαρό νερό.
Βάμμα
Παίρνουμε το φυτό και το ρίχνουμε σε οινόπνευμα, όπου παραμένει αρκετό χρόνο. Το υγρό που προκύπτει λέγεται βάμμα (μόνο για εξωτερική χρήση).
Eγχυμα
Είναι η καλύτερη μέθοδος για να πάρουμε τις φαρμακευτικές ιδιότητες των ευαίσθητων μερών των φυτών, των λουλουδιών και των φύλλων τους. Γίνεται, ρίχνοντας σε βραστό νερό, αφού το κατεβάσουμε από τη φωτιά, το θεραπευτικό μέρος του φυτού για 10-20 λεπτά, το σουρώνουμε και το χρησιμοποιούμε.
Σημείωση: Συνιστάται μεγάλη προσοχή στην χρήση των βοτάνων, γιατί ορισμένα από αυτά είναι αρκετά επικίνδυνα εξ’ αιτίας των δηλητηριασμένων ουσιών που είναι δυνατόν να περιέχουν.